Gdzie dochodzić praw pracowniczych
W wypadku łamania praw pracowniczych (więcej informacji na temat praw pracowniczych jest dostępnych tutaj->), czyli przysługujących osobie, która ma podpisaną umowę o pracę (więcej informacji na temat umów o pracę jest dostępnych tutaj->), pracownik może złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) lub/i do sądu pracy.
Co to zasady pracownik (skarżący) nie ponosi kosztów rozpatrzenia jego skargi przez te instytucje.
Uwaga: nstytucją, która – oprócz kontroli legalności zatrudnienia – pełni nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy (kodeksu pracy). PIP przeprowadza kontrolę pracodawców – więcej informacji dotyczących kontroli legalności zatrudnienia jest dostępnych tutaj->
W wypadku umów cywilnoprawnych istnieje możliwość dochodzenia swoich praw z powództwa cywilnego. W tych wypadkach dochodzenie praw jest jednak związane z koniecznością poniesienia przez składającego skargę kosztów sądowej procesu, o ile skarżący nie zostanie na swój wniosek zwolniony z ich ponoszenia. Natomiast w przypadku gdy osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej faktycznie wykonuje pracę w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę oraz pod kierownictwem pracodawcy istnieje możliwość wystąpienia do sądu pracy z powództwem o ustalenie stosunku pracy.
PIP jest i PIP jest instytucją, która – oprócz kontroli legalności zatrudnienia – pełni nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy (kodeksu pracy). PIP przeprowadza kontrolę pracodawców – więcej informacji dotyczących kontroli legalności zatrudnienia jest dostępnych tutaj->
Sąd pracy to wydzielona jednostka sądu powołana do rozpoznawania sporów, które wynikają ze stosunku pracy (kodeksu pracy).
Jak dochodzić swoich praw
Państwowa Inspekcja Pracy
Skargę do Państwowej Inspekcji Pracy składa się w Okręgowym Inspektoracie Pracy (OIP) pisemnie – można ją wysłać pocztą lub mailem, bądź też przyjść do OIP osobiście. Adresy OIP są dostępne tutaj->
Nie ma obowiązku składania skargi na określonym formularzu, ale w OIP dostępne są wzory formularzy skargi, z których można skorzystać. Następujące informacje muszą zawsze znaleźć się w skardze:
- na kogo jest składana skarga (nazwa firmy/imię i nazwisko, adres siedziby/miejsce zamieszkania);
- opis nieprawidłowości, które stanowią treść roszczenia (skargi);
Uwaga: warto zbierać materiały, które potwierdzą słowa skarżącego (np. dokumenty, które pracownik otrzymał od pracodawcy, maile dotyczące opisywanych zdarzeń, zgoda świadków na potwierdzenie słów skarżącego). Będą one przydatne dla udowodnienia zaistnienia nieprawidłowości, na które się on skarży.
- imię i nazwisko oraz adres skarżącego.
Uwaga: co do zasady anonimy nie są rozpatrywane przez PIP. Jeśli pracownik nie chce, aby pracodawca wiedział, kto go skarży, może sobie zastrzec, że chce pozostać anonimowy (wtedy jego dane ani nie zostaną podane pracodawcy, ani nie znajdą się w protokole z kontroli).
W odpowiedzi na skargę inspektor pracy przeprowadza kontrolę pracodawcy. Kontrola zazwyczaj ma miejsce w ciągu 1 miesiąca od wpłynięcia skargi.
Inspektor pracy ma obowiązek sprawdzić wszystkie okoliczności, które opisuje w swojej skardze skarżący.
Kontrola jest przeprowadzana na koszt Skarbu Państwa
Ustalenia kontroli się wpisywane do protokołu kontroli. Pracodawca może zgłosić zastrzeżenia do protokołu kontroli.
Jeśli zostaną stwierdzone nieprawidłowości, inspektor może wydać decyzję, skierować do pracodawcy wystąpienie lub wydać polecenia, wnieść powództwo lub wstąpić do postępowania o ustalenie stosunku pracy.
kieruje do pracodawcy wystąpienie. Wystąpienie to dokument zobowiązujący pracodawcę do usunięcia/uregulowania nieprawidłowości (np. wprowadzenia odpowiednich zmian w wewnętrznych dokumentach pracodawcy z zakresu prawa pracy).
Jeżeli inspektor pracy wyda decyzję, pracodawca może odwołać się od niej do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Natomiast w przypadku wystąpienia pracodawca ma obowiązek wykonać wystąpienie.PIP przesyła informację o wyniku kontroli na adres podany przez skarżącego w skardze.
Sąd pracy
Pracownik może także dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej.
Termin złożenia pozwu jest zależny od charakteru sprawy. Jeśli jest to odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę, to pracownik ma na to 7 dni, w wypadku dyscyplinarnego rozwiązania umowy o pracę – 14 dni. W większości pozostałe sprawy powinny być wniesione przed upływem terminu przedawnienia, czyli w ciągu trzech lat.
Pozwy składa się w sądzie pracy właściwym ze względu na miejsce, w którym praca była wykonywana lub ze względu na siedzibę firmy/miejsce zamieszkania pracodawcy. Co do zasady właściwy jest sąd rejonowy (m.in. w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy, odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, odwołania od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia), natomiast w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 75 tysięcy (z wyjątkiem wymienionych powyżej) właściwy do wniesienia powództwa będzie sąd okręgowy
Pozew składa się wyłącznie na piśmie. Pracownik może sam napisać taki pozew – w przypadku braków, sąd wezwie do ich usunięcia. Pozew może także zostać wniesiony przez prokuratora lub przedstawiciela związku zawodowego lub inspektora pracy.
Pracownik może przed sądem występować sam, ale może też ustanowić pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat, radca prawny, przedstawiciel związku zawodowego, inspektor pracy lub inny pracownik zakładu pracy. Jeśli wcześniej w danej sprawie kontrolę przeprowadził PIP, to sąd może wystąpić o przekazanie dokumentacji z tej kontroli.
Jeżeli pracownik i pracodawca porozumieją się co do roszczeń pracownika, mogą zawrzeć przed sądem ugodę. W takim wypadku ugoda jest zatwierdzana przez sąd i na jej podstawie możliwe jest egzekwowanie swoich praw przez pracownika.
Jeśli żądania pracownika nie przekraczają 50 tys. złotych, to nie jest on zobowiązany to uiszczenia opłaty od pozwu. Jeżeli jednak żądana kwota jest wyższa niż 50 tys. złotych, pracownik ma obowiązek uiszczenia opłaty od pozwu w wysokości 5% żądanej kwoty. Należy pamiętać jednak, że w przypadku przegranej, pracownik może zostać obciążony kosztami opinii biegłych oraz kosztami zastępstwa procesowego (jeżeli pracodawca korzysta z pomocy radcy prawnego lub adwokata).
Od wyroku sądu pierwszej instancji można wnieść apelację. Jeżeli pracownik zamierza się odwoływać powinien w ciągu tygodnia od dnia wydania wyroku złożyć w sądzie wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku. W takim wypadku apelację należy wnieść w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania pisemnego uzasadnienia wyroku. Jeżeli jednak wniosek o sporządzenie uzasadnienia nie został złożony, apelację należy wnieść w ciągu trzech tygodni od dnia ogłoszenia wyroku. Apelacja powinna być złożona w sądzie, w którym toczyła się sprawa.
Źródło: www.migrant.info.pl